Có một điều mà ai nấy đồng ý và chẳng cần tranh cãi: Tuổi trẻ dễ nổi loạn. Mọi thứ mô-đen đều đến từ tuổi trẻ. Những bạn trẻ hình như thấy mình trong những lời này: “Tớ bây giờ nổi loạn hơn bao giờ hết. Tớ có thể làm những trò điên rồ mà mà tớ tin chắc khi tớ thêm vài năm tuổi nữa tớ không dám làm. Tớ khi lớn thêm chút xíu nữa sẽ không điên rồ nửa đêm cầm kéo cắt tóc một cách ngẫu hứng như bây giờ, sẽ không giữa trưa leo lên sân thượng vắt chân đọc sách, cũng không tự cho mình cái quyền cứ thích là xách ba-lô và đi bất cứ lúc nào, bất cứ nơi đâu. Tớ cũng mong khi tớ lớn thêm vài tuổi sẽ ngừng ham hố một kiểu tóc không giống ai, hay thích thú tatoo như lúc này.” Việc ấy phản ánh cái lý lẽ sau đây: “Vì tớ nghĩ tớ trẻ nên tớ cũng có lúc rất dở người chẳng giống ai, tớ đôi lúc phát ngôn một câu rất bậy nhưng tớ chẳng thèm để ý. Tớ tự cho mình cái quyền sai rồi sửa. Tớ chẳng ngại gì cả, đúng hơn tớ không sợ những thứ mới lạ. Tớ dám đi và dám thử, tớ có thể liều mạng.” Tuổi trẻ mà, cứ nổi loạn đi!
Chà! Lý luận thật trẻ biết bao. Lý luận này, biết bao người trẻ đồng tình: Thử mọi sự, bất chấp đời sống. Wow! Thật tuyệt! Cứ thử rồi làm lại. Học từ kinh nghiệm mà! Càng có nhiều kinh nghiệm càng tốt.
Tuy nhiên, này bạn, bạn có nhận ra một thứ hàm hồ nào đó nơi nghĩ suy trên kia không? Thật hạnh phúc cho bạn nếu bạn gặp được một người vừa là bạn, vừa là thày, vừa là cha. Người đó sẽ chỉ cho bạn thấy điều mà tự sức bạn, bạn khó nhận ra. Bạn sẽ hỏi rằng liệu có một người nào như thế không? Có đấy bạn. Người đó và VỊ LINH HƯỚNG. Người đó sẽ rất gần bạn, vì bạn thường đến gặp gỡ và thổ lộ con người mình. Người đó thật sự hiểu bạn. Người đó chỉ ra cho bạn rằng KINH NGHIỆM VỀ GIÁ TRỊ còn quan trọng hơn là CÓ NHIỀU KINH NGHIỆM. Có sự khác biệt rất lớn giữa hai điều này vì bạn thấy đó, cuộc đời không phải là một bức tường, ta quét sơn lên, để rồi không thấy đẹp, hợp nhãn thì ta lại xóa đi sơn lại. Hẳn bạn rõ, thử trên bộ tóc, áo quần… thì còn có thể làm lại được. Nhưng có những điều không rút lại được trong cuộc đời. Thử nói một câu tầm bậy làm thiệt hại đến một đời người, đến một tình bạn trong sáng, thì không thể rút lại mà không phải trả giá rất mắc. Bạn không tin ư. Bạn xem phim “atonement” bạn sẽ rõ ngay. Một lời điêu ngoa, làm chứng gian xuất từ ghen tương, nhằm làm hại kẻ khác sẽ không lấy lại được đâu. Này bạn, hãy tin tôi, cuộc đời không phải là bài toán thử sai rồi làm lại. Cuộc đời chỉ có một lần. Thử và chết thì đâu còn lần thứ hai để mà làm lại. Bạn hoang phí cuộc đời thì còn đâu cuộc đời để mà làm lại. Điều cần là phải biết kinh nghiệm về giá trị, giá trị trường cửu.
Như vậy, tôi đọc ra rằng đằng sau những thứ ngông nghênh và bất cần đời ấy, người trẻ thật sự mong chờ được đồng hành, được một đôi tay thân ái để nâng đỡ, hướng dẫn và chỉ cho họ con đường đạt được ý nghĩa cuộc đời cũng như những cảm thông, ủi an, động viên khi sai sót hay thất bại. Họ không thể sống mà không có những mục tiêu. Nhưng mục tiêu lại không chỉ giới hạn ở những gì tức thời, dù xem ra choán hết chỗ trong đời họ. Đức Phan-xi-cô hiểu rất rõ điều này, nên ngài chỉ ra rằng: “Trong một nền văn hoá đau khổ cách nghịch lý về tình trạng nặc danh và đồng thời bị ám ảnh bởi các chi tiết về cuộc sống của người khác, do thứ tò mò bệnh hoạn cách trơ trẽn gây nên, Giáo Hội cần phải có một cái nhìn đầy cảm thông và gần gũi hơn về những người khác khi cần thiết” (EG 169) Giữa thế giới như thế đó, tuổi trẻ cần người lắng nghe họ y như họ cần cơm bánh vậy. Khi họ gặp được một người bạn, người thày lắng nghe họ, chỉ dẫn họ cách khôn ngoan, họ sẽ tiến bước với niềm vui sướng. Quả thế, “Trong thông giao, lắng nghe là mở rộng con tim mình và làm cho sự gần gũi trở nên có thể mà nếu không có nó, thì không một cuộc gặp gỡ thiêng liêng đúng đắn nào có thể xảy ra. Lắng nghe sẽ giúp chúng ta tìm được cử chỉ và ngôn từ phù hợp để cho thấy chúng ta còn hơn là những người bàng quan” (EG 171).
Giữa các người trẻ hôm nay, không thiếu người nghĩ rằng “họ được tự do nếu họ có thể né tránh Thiên Chúa; họ đã không thấy được họ vẫn cứ bị mồ côi, vô vọng, vô gia cư trong sự hiện hữu của mình” (EG 170). Cũng chẳng thiếu người trẻ tìm đến người tư vấn để tìm được sự đồng thuận với nghĩ suy của mình. Nhưng đấy đâu phải là đồng hành thiêng liêng. Lối đường trên sẽ mau chóng gặp ngõ cụt. Thật vậy, “Đồng hành với họ sẽ có thể phản tác dụng nếu đó là một thứ trị liệu cổ xuý cho sự khép kín và không còn trở thành người hành hương cùng với Đức Kitô trên đường về với Chúa Cha” (EG 170). Thật vậy, “Chỉ thông qua việc lắng nghe đầy tôn trọng và thương cảm, chúng ta mới có thể đi trên những nẻo đường của sự trưởng thành thật sự và đánh thức lòng khao khát sống lý tưởng Kitô hữu: Lòng khao khát đáp trả cách tròn đầy tình yêu Thiên Chúa và sinh hoa trái cho điều mà chính Ngài đã gieo vào trong đời sống của chúng ta” (EG 171). Hiểu được tâm trạng băn khoăn của tuổi trẻ trước nhiều luồng tư duy, Đức Thánh Cha Biển Đức XVI nói cho các sinh viên ở Teresianum rằng mọi người muốn sống sung mãn phép rửa đều cần được linh hướng để tìm ra ý định của Thiên Chúa.
Nếu thế, điều gì là thiết yếu mà việc linh hướng cần đến. Đức Thánh Cha Biển Đức XVI chỉ dẫn: “Với vị linh hướng, tôi phải nói về điều gì có trong lòng tôi… Trong linh hướng, tôi phải xem xét điều gì đang xảy ra trong tâm hồn tôi, ở đâu Thần khí đang đánh động tôi, có phải tôi đang cảm nhận sự phiền muộn hay an ủi không, có phải tôi đang mệt nhọc không, tại sao tôi buồn: Đây là những điều phải nói tới với người là vị linh hướng của tôi” (bài nói chuyện cho sinh viên ở Teresianum). Quả là thâm thúy, vì nó chạm đến thói gian dối cố hữu của tuổi trẻ: Đánh bóng mình bằng muôn vàn cách để lấp che cái tôi hiện thực của mình. Vị linh hướng như người bạn thân và ông thày khả tín đưa tuổi trẻ vào một quĩ đạo khác: Quĩ đạo của Thiên Chúa. Nơi đây mới có tất cả sự thật, vẻ đẹp và sự thiện hảo.
Như thế, vị linh hướng cho tuổi trẻ không phải như một kẻ ở trên hay ở bên ngoài cuộc sống của họ. Trái lại, đó là người bạn thân nhất, là ông thày khả tín nhất của họ, luôn trung thành với tâm hồn của họ để tìm ra được sự hoạt động liên lý của Thánh Thần. Vị linh hướng có thể làm lắng chìm một tâm hồn nổi loạn khi dẫn họ đến qui thuận Thần khí.